Filmclub Mask (1985)

De motorbende in Mask ontfermt zich liefdevol over de mismaakte zoon van bikermama Cher. De film markeert de verbetering van het motorrijders-imago in de jaren tachtig.

Er komen heel veel motorfietsen voor in Mask. Maar voor het verhaal zijn ze van geen enkel belang. Zoals in andere films voortdurend auto’s in beeld komen, om de simpele reden dat mensen die nu eenmaal gebruiken om van A naar B te komen, zo spelen motoren een prominente figurantenrol in Mask. Wel van belang is het milieu waarin de film zich afspeelt: de wereld van bikers, van spijkersjasjes zonder mouwen.

Nieuw imago
Mask draait om het verhaal van Roy ‘Rocky’ Dennis. De jongen lijdt aan een zeldzame botziekte, die zijn schedel en zijn gezicht ernstig misvormt. Of dat nog niet akelig genoeg is, leidt zijn alleenstaande moeder een losbandig leven en ze is verslaafd aan drugs. En dan maakt ze ook nog deel uit van een motorclub. Zangeres/actrice Cher (1946) vertolkt de rol van moeder Florence ‘Rusty’ Dennis. Een rusteloze en humeurige vrouw, maar ze komt wel als een leeuwin op voor haar monsterlijke zoon. Haar levensinstelling helpt de jongen niet bij de pakken neer te zitten. Ook de ruwe, kameraadschappelijke en non-comformistische motorrijders-scene pakt goed uit voor Rocky. De bikers hebben hem onvoorwaardelijk in de armen gesloten. Helemaal sterk is Rocky’s band met zijn moeders oude liefde Gar, gespeeld door Sam Elliott, de man die zijn stem kan laten ronken als een stationair draaiende Harley.

Zijn handicap en zijn lage levensverwachting weerhouden de jongen er niet van toekomstplannen te maken. Met zijn beste vriend fantaseert hij over een motortrip door Europa. Op de motor van zijn dromen: een klassieke Harley-Davidson Shovelhead met suicide clutch (voetkoppeling). Maar het ligt meer binnen zijn bereik mee te gaan als begeleider op een vakantiekamp voor blinde kinderen. Daar wordt Rocky verliefd op Diana, die vanaf haar geboorte blind is. Deze bijrol betekende de doorbraak voor de achttienjarige Laura Dern. Niet veel later schitterde ze in de David Lynch-films Blue Velvet en Wild at Heart. Overigens is Laura Dern de dochter van Bruce Dern, die naast Peter Fonda en Nancy Sinatra de hoofdrol speelde in de oer-bikerfilm The Wild Angels (1966).

Het imago van motorrijders heeft in de loop van de vorige eeuw een paar stadia doorlopen. Voor de Tweede Wereldoorlog was een motor het vervoersmiddel voor mannen die zich nog geen auto konden veroorloven. Wel avontuurlijk, maar niet rebels. Toen de gemiddelde burger genoeg verdiende om een auto te kunnen aanschaffen – eerst in de VS, later ook in Europa – daalde het aantal motorrijders en werd het vervoersmiddel in toenemende mate geassocieerd met mensen die niet in de pas liepen. In de jaren vijftig, zestig en zeventig bepaalden vetkuiven en motorbendes het beeld dat mensen van motorrijders hadden. Tot diep in de jaren zeventig kon het gebeuren dat je als motorrijder werd geweigerd op een camping.
In de jaren tachtig herwon het motorrijden aan populariteit. Steeds meer vrouwen gingen rijden en mannen die in hun jeugd hadden gereden, herontdekten de voordelen en het plezier van een motorfiets. Het aantal motorclubs nam toe en die lieten zien dat je als lid niet per se een drankzuchtige vechtjas hoefde te zijn. Motorrijden werd weer braaf.

Speedy Babs
Mask is in alle opzichten het product van deze nieuwe, positieve kijk op motorrijders en hun subcultuur. Hoewel de motorclub in Mask (‘The Turks’) nog helemaal voldoet aan het cliché van de klassieke motorbende, met vechtpartijtjes en onbekommerd drugsgebruik, zijn de bendeleden stuk voor stuk uiterst aimabel. Ook Cher zet Rocky’s moeder – ondanks haar drugsverslaving – neer als de reddende engel. In het echte leven is Cher trouwens ook een typische exponent van dit motorrijden nieuwe stijl. Pas na Mask zou ze haar motorrijbewijs halen, maar sindsdien etaleert deze lieveling van het Amerikaanse publiek (sinds 1965) zich tot de dag van vandaag als gepassioneerd motocyclista.

Mask balanceert op het slappe koord tussen ontroering en zoetsappigheid. De film blijft overeind door het acteerwerk van Cher, de onvolprezen Über-cowboy Sam Elliott en hoofdrolspeler Eric Stoltz. Ondanks diens weerzinwekkende uiterlijk brengt Stoltz Rocky tot leven als een innemende jongen. Opvallend is dat Universal Pictures ervoor heeft gekozen Rocky angstvallig buiten de publiciteit te houden. Op geen enkele afficheposter, publiciteitsfoto, video- of dvd-hoesje staat zijn uit de kluiten gewassen, aardappelvormige hoofd.

Dat Mask is gebaseerd op het waargebeurde verhaal van Roy Lee Dennis (1961-1978) vormt een geldig excuus voor het nogal magere verhaaltje. Roy’s echte moeder, Florence ‘Rusty’ Tullis, stond rond het uitkomen van Mask kortstondig in de schijnwerpers. Zij werd in 1936 geboren en verkeerde vanaf haar veertiende in het gezelschap van bikers en marihuana-gebruikers. Toen ze negentien was maakte ze deel uit van motorstuntteam Speedy Babs and his Cyclettes, totdat aan het licht kwam dat ze amfetamine gebruikte. Op 11 november 2006 – op zeventigjarige leeftijd – overleed zij aan de gevolgen van een motorongeluk. Ook een mooie film.

Mask (1985, VS)
Regisseur: Peter Bogdanovich
Acteurs: Eric Stoltz, Cher, Sam Elliott en Laura Dern
Motormerk: Harley-Davidson (Duo Glide, FX Super Glide, Panhead, Shovelhead en Low Rider)
Waardering: ***oo (drie uit vijf)
Verkrijgbaar: DVD, Blu-ray en YouTube