Het Motorrijwiel 183

DE RUSSISCHE BSA TIZ legermodel in ongerestaureerde staat. RB Motorhandel in Genemuiden is importeur van Ural, verkoopt de nieuwe Jawa- 350cc-viertaktmodellen en levert Chinese Chang-Jiang-motoren. Midden in de hal staat een heel bijzondere motor, die ons onmiddellijk doet denken aan een BSA Sloper uit de jaren dertig. De eigenaar vertelt ons dat het een Russische TIZ AM-600 is, een kopie van (inderdaad) de BSA Sloper. |Tekst en foto’s: Ad van Boheemen| Taganrogski Instroementalny Zavod (TIZ) krijgt in 1934 de opdracht de productie van motorfietsen op te starten onder leiding van Naum Gutkin. In hetzelfde jaar stopt de productie van de KhMZ-1M in Kharkov en wordt alle documentatie overge- bracht naar TIZ. Daar worden ook specialisten van andere fabrieken naartoe gestuurd. Het Rode Leger is niet tevreden over de 6 pk sterke 350cc-KhMZ- 1M en verlangt een krachtiger motor, die in staat is een zijspan te trekken. In die tijd bouwen fabri- kanten in de Sovjet-Unie alleen de lichte L-300- en Lzh-7-motorfietsen, maar het leger heeft behoefte aan een middenklasser van 500 tot 600 cc. In 1932 ontstaat het plan om op basis van een BSA 500-zijklepper zelf een motor te ontwikkelen. Het idee wordt direct weer verworpen, omdat de technische kennis voor de bouw van zo’n blok ontbreekt. Dag van de Arbeid Op 20 maart 1935 vraagt Sergo Orjonikidze, de minister voor zware industrie, de Taganrog-fabriek een nieuwe Sovjet-motorfiets op basis van een BSA 500 te ontwerpen en te produceren. Voor het einde van het jaar moet de fabriek 250 machines bou- wen. Een hele opgave voor hoofdingenieur Jakob Koganov, want de drie ‘voorbeeldmotoren’ worden pas in april van Engeland naar Rusland verscheept. Wanneer die Britse voorbeeldmotoren in septem- ber 1935 aankomen, besluit de technische leiding de motoren aan te passen aan de plaatselijke omstandigheden. TIZ ontwerpt een nieuw frame, een nieuwe voorvork en nieuwe wielen. Bovendien worden de schroefdraden van Engels veranderd in metrisch. Het lukt het ontwerpbureau in korte tijd (voor 31 december 1935) alle werktekeningen en de specificaties voor complexe onderdelen en voor het productieproces gereed te hebben. Het technisch bureau vervaardigt alle noodzakelijke documentatie en plant de organisatie en de bouw van de prototypen. De nieuwe motor krijgt de modelaanduiding AM-600. De A staat daarbij voor het eerste model, de M voor motorfiets en 600 geeft de cilinderinhoud weer. In een tijdsbestek van vier maanden bouwt TIZ vijf prototypen en demonstreert ze tijdens de parade op de Dag van de Arbeid. Op 27 mei 1936 presenteert de fabriek de AM-600 aan de Staats- BSA-kenners zien onmiddellijk de gelijkenis met de BSA Sloper. Alle instrumenten zijn gemonteerd in de benzinetank. 46 REPORTAGE TIZ AM-600